نسخه نویسی دارویی یکی از فرایندهای مهم و حیاتی در هر کشور است و بقای هیچ جامعه مدرنی بدون فرایندهای نسخه نویسی دارویی قانونمند ممکن نیست. لزوم استفاده از نوآوری های فنی برای ارایه مراقبت بهداشتی با کیفیت و فشار دولت ها برای حرکت به سمت یک جامعه اطلاعاتی در مراقبت بهداشتی موجب گردیده است که استفاده از فن آوری های جدید و سیستم های الکترونیکی در نسخه نویسی به عنوان راه حل نهایی برای غلبه بر مشکلات مهم و فراوان فرایند نسخه نویسی کاغذی، مانند افزایش سریع هزینه های دارو و خطاهای مهم نسخه نویسی مطرح گردد. از این رو، مقاله حاضر با هدف فراهم نمودن اطلاعات کاربردی در زمینه سیستم نسخه نویسی الکترونیک برای ذی نفعان تهیه شده است. این مقاله نوعی مطالعه مروری-نقلی (Narrative review) بود، که از طریق جستجوی کلمات کلیدی مرتبط با نسخه نویسی الکترونیک در موتورهای جستجوی Yahoo و Google، پایگاه ها و بانک های اطلاعاتی PubMed، ISI Web of Science، Scopus،EMBASE  و کتابخانه ملی دیجیتال پزشکی ایران با اعمال معیار ورودی زبان انگلیسی و بدون محدودیت زمان انجام شد و مقالات و راهنماهای مرتبط با مشکلات نسخه نویسی کاغذی، مفهوم، ویژگی ها، سطوح، مزایا، ذی نفعان و استانداردهای سیستم نسخه نویسی الکترونیک انتخاب و مورد بررسی قرار گرفت. سیستم های نسخه نویسی الکترونیک فرصتی را برای بهبود فرایند نسخه نویسی، کاهش عوارض ناخواسته دارویی و صرفه جویی هزینه های مراقبت بهداشتی فراهم می کند. تقویت و حمایت سیستم نسخه نویسی الکترونیک ایمن و سریع، نیاز به همکاری کلیه ذی نفعان این سیستم دارد، تا دستیابی به بالاترین سطح تکاملی سیستم نسخه نویسی الکترونیک و ادغام با پرونده الکترونیک سلامت به یک واقعیت تبدیل گردد. بنابراین لازم است، زیرساخت لازم برای پیاده سازی سیستم نسخه نویسی الکترونیک یکپارچه ملی و ایمن در کشورهای فاقد این سیستم فراهم شود و سیاستگذاران نیز از استراتژی ها و مشوق های مناسبی برای غلبه بر موانع پیاده سازی و به کارگیری این سیستم استفاده نمایند.

زمینه: سیستم نسخه نویسی الکترونیک، نمونه ایلی از سیستم های اطلاعات فنی- اجتماعی بین رشته ای است، که دارای پچیدگی فراوان، کاربران و زیرسیستم های گوناگون است. بنابراین، مقاله حاضر با هدف مرور مدل سیستم نسخه نویسی الکترونیک ملی در کشورهای منتخب تهیه شده است.روش ها: اﻳﻦ مطالعه مروری مقایسه ای، ﺑﻪ ﺗﻮﺻیف مدل سیستم نسخه نویسی الکترونیک در تعدادی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا (دانمارک، سوئد، فنلاند، انگلیس) و نیز ایالات متحده آمریکا پرداخته است. داده های مربوط به مدل سیستم نسخه نویسی در کشورهای مورد مطالعه از طریق جستجوی ترکیبی واژه های مرتبط با نسخه نویسی الکترونیک و نام کشورهای منتخب در موتورهای جستجو و پایگاه ها داده علمی و نیز بازدید از وب سایت های مربوط به سیستم نسخه نویسی الکترونیک هر کشور استخراج شد و در فرم جمع آوری داده وارد شد. تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل توصیفی تطبیقی انجام شد.یافته ها: سیستم نسخه نویسی الکترونیک در کشورهای مورد مطالعه، کل فرایند نسخه نویسی یا قسمتی از آن را تحت پوشش قرار می داد و مدل ها مورد استفاده برای این سیستم در کشورهای مختلف و حتی در داخل یک کشور نیز با هم متفاوت بود. همچنین، سیستم نسخه نویسی الکترونیک در چهار کشور اروپایی مورد بررسی دارای معماری متمرکز و پایگاه داده ملی نسخه نویسی الکترونیک بود، اما ایالات متحده آمریکا از معماری منتشر و غیر متمرکز برای این سیستم بهره می گرفت.نتیجه گیری: بر اساس تجربه های حاصل از مطالعه کشورهای پیشرو در زمینه پیاده سازی سیستم نسخه نویسی الکترونیک، این سیستم باید بخشی از زیر ساخت مراقبت بهداشتی ملی باشد و زیرساخت لازم برای تسهیل انتقال الکترونیکی امن و مطمئن نسخه بین نسخه نویسان و نسخه پیچان فراهم شود.

مقدمه: نسخه نویسی الکترونیکی با اولین کاربرد آن در مراقبت های سرپایی در بسیاری از کشورها اجرا شده است. در ایران دو سالی است که نسخه نویسی الکترونیکی با جدیت اجرا می شود و در حالی که در برخی مناطق موفقیت آمیز بوده، با چالش هایی نیز مواجه شده است. شناسایی این چالش ها و تعیین علل آن ها نه تنها می تواند به رفع مشکلاتی که پزشکان با آن روبه رو هستند کمک کند، بلکه کمک قابل توجهی به بهبود برنامه نسخه نویسی الکترونیکی می کند. پژوهش حاضر با هدف بررسی چالش های پیش روی پزشکان در امر تجویز الکترونیکی در شهرستان اهواز در سال 1402 انجام شد. روش بررسی: این مطالعه کیفی در سال 1402 در شهرستان اهواز، استان خوزستان، با جمعیت پزشک انجام شد. شرکت کنندگان 33 نفر بودند که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. روش های جمع آوری داده ها شامل مصاحبه های نیمه ساختاریافته با پزشکان، یادداشت های میدانی و ثبت یادآوری بر اساس اصل اشباع داده ها بود. یافته ها: فرآیند تحلیل داده ها چهار مضمون اصلی (ناهماهنگی در کدگذاری دارو، عدم امنیت در سیستم های نسخه الکترونیکی، نبود مقررات قانونی و عدم پذیرش نسخه الکترونیک توسط پزشکان) و 11 طبقه (تناسب برخی کدها، کدهای تکراری، تفاوت در نوع ثبت دارو، عدم وجود کد برای برخی داروها، عدم هماهنگی بیمه گذاران، عوامل مرتبط با سازمان های بیمه گر، ناهماهنگی اطلاعات بیمار) و 21 زیرطبقه حاصل شد. نتیجه گیری: پزشکان به دلایل مختلفی از جمله ناهماهنگی سیستم های بیمه ای در کدگذاری داروها، استفاده از نسخه های مختلف توسط سازمان های بیمه گر، عدم ادغام سیستم بیمه و داروخانه، قطعی مکرر اینترنت، عدم هماهنگی بین داروخانه ها و. . . با چالش های متعددی روبرو هستند. پزشکان، تجویز بیش از حد یا نادرست دارو توسط برخی داروخانه ها. رفع این چالش ها می تواند زمینه ساز موفقیت طرح نسخه نویسی الکترونیک در اهواز باشد.

1سیستم های نسخه نویسی الکترونیک می­توانند ایمنی بیماران و کیفیت خدمات مراقبت سلامت را با کاهش خطاهای پزشکی ارتقا دهند. لذا این مطالعه با هدف بررسی دیدگاه پزشکان و داروسازان شهرستان بیرجند در مورد نسخه نویسی الکترونیک انجام شد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی کاربردی است که به صورت مقطعی در سال 1403-1402 در بیمارستان های دولتی، خصوصی، درمانگاه ها (خیریه، خصوصی، دولتی و تأمین اجتماعی)، مطب پزشکان و داروخانه های شهرستان بیرجند انجام شد. بر اساس مقدار انحراف معیار 0/9 و مقدار خطای قابل قبول 0/2 و ریزش 20 درصدی نمونه ها، حجم نمونه 100 نفر پزشک و داروساز تعیین شد که به صورت در دسترس وارد مطالعه شدند. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه دو قسمتی شامل اطلاعات دموگرافیک اعم از جنسیت، سن، شغل، محل کار، سابقه کار و تجربه نسخه نویسی الکترونیک و 31 سؤال اختصاصی در نه حیطه بود. پژوهشگر با مراجعه حضوری پرسشنامه را در اختیار شرکت کنندگان قرار داد. سپس داده های گردآوری شده با استفاده از آزمون های توصیفی تحلیلی در نرم افزار آماری SPSS نسخه 22 بررسی و تجزیه و تحلیل شد. میانگین نمره در حیطه های مورد بررسی از دیدگاه کاربران از بیشترین به کمترین شامل تأثیرات اجتماعی (4/01)، استفاده واقعی (3/71)، عادت (3/66)، قصد استفاده (3/39)، اعتماد (3/15)، عملکرد مورد انتظار (3/07)، تلاش مورد انتظار (2/78)، ارزش قیمت (2/73) و شرایط تسهیل گر (2/32) بود. بین سن و تلاش مورد انتظار (0/001>P) و (0/615=r)، سن و عملکرد (0/44-=r)، سن و اعتماد (0/305-=r)، سن و ارزش قیمت (0/379-=r) و سن و شرایط تسهیل گر (0/584-=r) ارتباط آماری معنادار معکوس مشاهده شد (0/05>P). از میان این ابعاد، تلاش مورد انتظار و عملکرد تفاوت آماری معناداری بین شرکت کنندگان زن و مرد نشان داد (0/05>P). در نتیجه، دیدگاه پزشکان و داروسازان نسبت به استفاده از سیستم نسخه نویسی الکترونیک در سطح متوسطی قرار داشت.

اهداف: اشتباه در انتقال دستور دارویی پزشک به بیمار، یکی از رایجترین عوامل بروز خطای نسخهنویسی است که میتواند به دلیل خط ناخوانای پزشک اتفاق بیافتد و انتظار میرود با ایجاد نسخهنویسی الکترونیک، اشتباهات ناشی از نسخهنویسی دستی به حداقل برسد. هدف از این مطالعه، بررسی خطاهای دستورات دارویی ثبتشده در نسخههای الکترونیک بیمه تأمین اجتماعی در سهماهه ابتدای الزام به نسخهنویسی الکترونیک بود. مواد و روشها: این مطالعه توصیفی-مقطعی در سهماهه انتهای سال 1400 در داروخانه شبانهروزی 13 آبان شهر تهران، انجام شد. در این مطالعه، 6210 نسخه الکترونیک دارویی در دسترس که از آبان تا اسفندماه سال 1400 در سامانه نسخه الکترونیک سازمان تأمین اجتماعی ثبت شده بودند، بررسی شدند. با بررسی این نسخههای الکترونیک، تعداد نسخههای دارای دستورات دارویی غلط، دستورات دارویی مبهم و دستورات دارویی که با توضیح خاصی در نسخه الکترونیک ثبت شدند یا از واژه خاص "طبق دستور" در دستورات دارویی استفاده کرده بودند، شمارش شدند. دادهها با کمک نرمافزار 2010 Excel Microsoft تجزیه و تحلیل شدند. یافتهها: از 6210 نسخه الکترونیک بررسیشده، 4350 )70/06 درصد( نسخه فاقد اشتباه یا ابهام در دستور دارویی بودند. 1436 نسخه )23/12 درصد( حداقل با یک اشتباه نسخهنویسی همراه بودند. 459 نسخه )7/39 درصد( حداقل یک ابهام در ثبت دستور دارویی داشتند. همچنین، در 3183 نسخه )51/26 درصد(، واژه "طبق دستور" حداقل یک بار در دستورات دارویی قید شده بود. 928 نسخه )14/94 درصد( نیز با توضیحات اضافی در دستور دارویی ثبت شده بودند. نتیجهگیری: بر اساس نتایج این مطالعه، اگرچه تبدیل نسخههای دارویی از دست نویس به الکترونیک، خطاهای مربوط به خط ناخوانای پزشک را برطرف کرده اما منشأ اشتباهات جدیدی شده است. لذا، از نظر آماری، اشتباهات در دستورات دارویی نسخ الکترونیک تغییر قابل مالحظهای نسبت به نسخههای دست نویس نداشته است.

مقدمه: استفاده از سیستم نسخه نویسی الکترونیک می تواند منجر به کاهش خطاهای پزشکی و افزایش ایمنی بیماران شود. هدف پژوهش حاضر، شناسایی و رتبه بندی چالش های اجرایی نسخه نویسی الکترونیک از دیدگاه ارائه دهندگان خدمت در دو بیمارستان تأمین اجتماعی استان قزوین بود. روش: این مطالعه با رویکرد ترکیبی در سال 1403 طی دو مرحله انجام شد. در مرحله نخست با رویکرد تحلیل محتوای قراردادی، به منظور شناسایی چالش های اجرایی نسخه نویسی الکترونیک، 12 نفر از ارائه دهندگان خدمت با استفاده از نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب و با آنان مصاحبه های نیمه ساختاریافته انجام شد و داده های حاصل با نرم افزار MAXQDA 2020 طبقه بندی شدند. در مرحله دوم، جهت رتبه بندی چالش ها با تکنیک TOPSIS، از نرم افزار Excel 2021 بهره گرفته شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که چالش های اجرایی شامل 2 طبقه «مسائل زیرساختی» و «مسائل عملکردی» می باشد. در طبقه مسائل زیرساختی، «نقص کدهای خدمات پزشکی» با نزدیکی نسبی 1 بالاترین رتبه و «نواقص بروزرسانی سامانه» با نزدیکی نسبی 241/0 پایین ترین رتبه را داشتند. در طبقه مسائل عملکردی، «افزایش مدت زمان کار با سامانه» با نزدیکی نسبی 978/0 بالاترین رتبه و «افزایش اشتباهات در ثبت نسخه» با نزدیکی نسبی 262/0 پایین ترین رتبه را داشتند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج، پیشنهاد می شود که سیاست گذاران با اختصاص منابع مالی جهت بازبینی و اصلاح کدهای خدمات پزشکی تعریف شده در سامانه و ساده سازی فرآیندهای سامانه، نسبت به بهبود عملکرد سامانه و ارتقاء رضایت مندی ارائه دهندگان خدمت اقدام نمایند.

زمینه و هدف: با توجه به بین رشته ای بودن نسخه نویسی الکترونیک و ذی نفعان متعدد آن فرآیند اجرا و پیاده سازی آن با پیچیدگی های فراوانی روبرو است از این رو این مطالعه با هدف تبیین چالش های نسخه نویسی و نسخه پیچی الکترونیک انجام شده است. مواد و روش ها: مطالعه کیفی حاضر به روش تحلیل محتوا در سال 1400 انجام شد، داده های مطالعه از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 25 نفر از افراد کلیدی در حوزه معاونت درمان و بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران جمع آوری و از طریق نرم افزار MAXQDA-10 به روش تحلیل محتوای قراردادی تحلیل شدند. نتایج: در این پژوهش حدود 350 کد اولیه شناسایی شد و کدها در 4 مضمون اصلی و 8 مضمون فرعی: آمادگی تدوین سیاست (تشکیل دبیرخانه سیاست گذاری، ایجاد توافقات سیاسی)، تدوین سیاست (تدوین محتوای سیاست و حمایت طلبی سیاست)، اجرای سیاست (تدوین برنامه سیاست و اجرای برنامه سیاست) و ارزشیابی سیاست (پایش سیاست و ارزشیابی سیاست) دسته بندی شده است. نتیجه گیری: تأمین سلامت جمعیت هدف نهایی نظام سلامت است. الکترونیک سازی فرآیندها در راستای ایجاد پرونده الکترونیک سلامت می تواند در بهبود کیفیت خدمات بهداشت و درمان مؤثر باشد. سیاست گذاری های یکپارچه بین نهادهای مختلف درگیر در این حوزه، توجه بیشتر به زیرساخت های فنی، فرآیندی، آموزش نیروی انسانی، فرهنگ سازی برای جامعه، از جمله مواردی است که منجر به اجرایی شدن کارآمدتر نسخه الکترونیک و ارتقا کیفیت خدمات خواهد شد.

مقدمه:. با توجه به آغاز پیاده سازی نسخه نویسی الکترونیکی در کشور، مطالعه حاضر با هدف تبیین چالش های حین اجرای نسخه نویسی الکترونیکی از منظر پزشکان انجام گردید.روش بررسی این مطالعه به روش کیفی از طریق انجام مصاحبه با پزشکان شاغل در دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال 1401 انجام شد. مشارکت کنندگان به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند بعد از انجام سه مصاحبه عمیق سوالات مصاحبه استخراج گردید. مصاحبه های نیمه ساختاریافته بعد از انجام، ضبط و پیاده سازی شدند، به منظور تحلیل آنها از روش تحلیل محتوا و نرم افزار مکس کیو نسخه10 استفاده گردید.یافته ها: در این مطالعه چالش ها در 2 طبقه اصلی شامل طبقه سازماندهی و طبقه زیرساخت دسته بندی شدند. چالش های سازماندهی ؛ چالش های مربوط به بیمه، ارجاع بیماران، آموزش و اطلاع رسانی به ذینفعان، نظارت و چالش های زیرساخت، رابط کاربری و پایگاه داده بودند. چالش های اصلی  اجرای نسخه نویسی الکترونیک مربوط به قطعی و کندی سامانه ها و اینترنت و وجود سامانه های متعدد برای بیمه ها بود.نتیجه گیری: چالش های زیرساختی که از جمله موانع مهم در مسیر اجرای کامل طرح نسخه نویسی الکترونیکی محسوب می شود باید رفع گردد، به منظور بهبود مشکلات اجرا بایستی پایش مستمر سامانه ها ی نسخه نویسی مد نظر قرار گیردو نتایج بلافاصله اعمال گردد، به طور کلی اصلاح زیرساخت ها، یکپارچه نمودن سامانه های بیمه و استفاده از  امضای الکترونیک و استانداردهای نسخه الکترونیکی و ارائه آموزش های کاربردی پیشنهاد می گردد.